Zelfbeeld: Wat is het?
Jezelf leren begrijpen en het ontdekken welke combinatie van eigenschappen jou uniek maakt, is een van de belangrijkste taken in je leven. Je zelfbeeld is, hoe je (vaak onbewust) over jezelf denkt.
Het bepaald je gedrag en heeft invloed op je zelfvertrouwen, zelfwaardering en zelfevaluatie.
Het is belangrijk dat je zelfbeeld overeenkomt met de realiteit.
Wanneer je ideale zelfbeeld veel afwijkt van hoe je jezelf ziet, dan leidt dat tot een vermindert geluksgevoel en een lagere kwaliteit van leven.
Geluk vermindert het risico op ziekte en verbetert de kwaliteit van leven.
Zo kan een zelfbeeld overdreven positief zijn waardoor men zichzelf overschat. Maar het kan ook dat men zichzelf negatief onderschat. Hierdoor kan men kansen laten lopen of zichzelf tegenhouden in het uitoefenen van dagelijkse activiteiten. Afhankelijk van je levensfase en levenssituatie kan je zelfbeeld veranderen.
De vorming en ontwikkeling van je zelfbeeld (zelfbegrip en zelfkennis) is een complex en levenslang proces. Het wordt voornamelijk gevormd door de interactie met anderen.
Sociale vergelijking
Iedereen doet het, jezelf vergelijken met anderen. Je vergelijkt jezelf op allerlei punten met anderen: gedrag, karakter, uiterlijk, status, talenten, mening, kwaliteiten en vaardigheden. Zowel positief als negatief. Van daaruit reflecteer je op je eigen gedrag, gevoelens en gedachten. Dit wordt ook wel sociale vergelijking genoemd. Vervolgens kan je jezelf opwaarts of neerwaarts vergelijken met anderen. Bij opwaartse vergelijking vergelijk je jezelf met mensen die volgens jou beter (af) zijn.
Bij neerwaartse vergelijking vergelijk je jezelf met mensen die in jouw perceptie slechter (af) zijn.
Wanneer je bijvoorbeeld een chronische/ernstige ziekte hebt en je jezelf vergelijkt met iemand in een verder gevorderd stadium, dan kun je blij zijn dat jouw ziekte nog niet zo ver gevorderd is.
Maar je kan ook angstig worden dat jou hetzelfde te wachten staat.
Opwaartse vergelijking kan voor positieve gevoelens zorgen als het je inspiratie en motivatie geeft om een doel te bereiken. Maar het kan ook leiden tot gevoelens van frustratie en afgunst als het te hoog gegrepen voor je blijkt te zijn.
Zelfbeeldvorming
Je zelfbeeld wordt beïnvloedt door verschillende factoren: biologische, psychologische, sociale, culturele en historische factoren. Voorbeelden hiervan zijn je lichamelijke-, cognitieve-, emotionele-, en spirituele ontwikkeling. Daarnaast de generatie waarin je geboren bent, de opvoedingsstijl van je ouders, de samenleving en cultuur waarin je opgroeit, de sociale relaties en rollen, je levenservaringen en de levenservaringen in je familielijn. Of bovenstaande factoren van invloed zijn op je zelfbeeld ligt aan jouw levenssituatie/-fase en hoe je de informatie interpreteert. Alle factoren zijn met elkaar verbonden. Welke factor dominant is in de vorming van je zelfbeeld kan veranderen tijdens je leven.
Zie jij waar jouw zelfbeeld door gevormd is? Is jouw zelfbeeld in een lijn met je ideale zelfbeeld?
