“Wat kunnen wij leren van Socrates”, om deze vraag te kunnen beantwoorden, leg ik eerst uit wie Socrates was.
Wat maakte Socrates en zijn methode zo speciaal dat wij vandaag de dag nog over deze man praten?
Wat kunnen we leren van zijn wijsheid en kunnen wij meenemen in ons dagelijkse leven?
Lees snel verder en laat je inspireren!
Wie was Socrates en wat kunnen we leren van hem
Socrates was een Griekse filosoof (469 – 399 v. Chr. Athene) en staat bekend als de vader van de westerse filosofie. Socrates heeft zelf geen woord op papier gezet, maar dankzij zijn leerling Plato weten we meer over zijn leven en de uitspraken die hij deed. Al zullen we dit nooit geheel zeker weten, doordat Plato het geschreven heeft vanuit zijn perceptie.
Epictetus:
Wie Socrates vroeg, tot welke nationaliteit hij behoorde, kreeg niet ten antwoord:
`Ik ben een Athener’, maar: `Ik ben een burger der wereld.’
Socrates was geïnteresseerd in de kennis over het logisch denken (de rede), vooral op het gebied van de ethiek (goed en kwaad). Hij spoorde stadsgenoten aan zelf (kritisch) na te denken (over zichzelf, hun goden en waarden) en niet op het oordeel van anderen af te gaan. Het was zijn gewoonte om alles in twijfel te trekken. Zo stelde hij: ‘Een ondoordacht leven is het niet waard om te leven’ en ‘Het enige dat ik weet, is dat ik niets weet.’
Absoluut een prachtige les van Socrates om over na te denken en van te leren.
Socrates ging tevens de boeken in als iemand die zich kritisch uitsprak over democratie. Niet omdat hij voorstander was van een dictatuur, maar omdat hij zich afvroeg of iedereen kritisch genoeg nadacht of onderwezen was, om te kunnen stemmen of om een land te kunnen besturen.
“Ik kan niet iedereen alles leren, ik kan hun alleen laten nadenken” – Socrates
De Socratische methode
De methode van Socrates bestond uit vragen stellen. Hij maakte aan zijn gesprekspartner duidelijk dat hij zelf niets wist, maar dat hij hoopte een antwoord te vinden door er samen over na te denken. Dit wordt hedendaags de ‘Socratische methode’ genoemd. Zodra een gesprekspartner een definitie had gegeven, liet hij zien dat het tegenovergestelde, dezelfde definitie toegeschreven kan worden (zoals in schoonheid of moed). Hij wilde hiermee de gesprekspartner stimuleren zelf na te denken en niet de ‘massa’ te volgen.
Op de tempel van Apollo in Delphi, staan de oud-Griekse woorden ‘γνῶθι σεαυτόν’(Gnõthi Seauton’) gegrift. Vertaald: “Ken U zelf”. Zo zou hij gesteld kunnen hebben: “Hoe kan een persoon iets kennen, als diegene zichzelf niet kent? Wie kent er dan? En wat is de waarde van zulke ongegronde kennis?”
De horzel en de gifbeker
Socrates zorgde met zijn standvastige en soms opdringerige manier waarop hij gesprekken aanging, voor irritatie bij stadsgenoten. Socrates stond hierdoor ook wel bekend als ‘de horzel’. Uiteindelijk werd Socrates beschuldigd van goddeloosheid en het ‘bederven’ van de jeugd (die kritisch na gingen denken en opstandig werden tegen ouderen). Hij werd veroordeeld tot het drinken van de gifbeker. Socrates had de tijd om te vluchten, maar hij accepteerde de dood. De filosoof zag de dood als een scheiding tussen lichaam en ziel. Hij geloofde in onsterfelijkheid van de ziel. De ziel zou zich moeten richten op het verwerven van inzichten en het leren kennen van de waarheid. Zintuigen geven mensen onbetrouwbare en onnauwkeurige informatie.
Ken jij jezelf?
Wat wij van Socrates kunnen leren is om onszelf zo goed mogelijk te leren kennen en altijd vragen te blijven stellen. Zowel aan onszelf, als aan onze omgeving. Socrates hielp anderen, door men zelf inzichten te bezorgen. Hij vond dat echte inzichten alleen van binnenuit kunnen komen. Die kunnen niet door anderen worden (aan)geleerd of opgelegd. Daarnaast was Socrates een man die zich niets aantrok van wat anderen van hem vonden. Hij ging staan voor wat hij belangrijk vond, zoals rechtvaardigheid en vrijheid van meningsuiting. Hij bleef trouw aan zichzelf en zijn motto, ook al leidde dit uiteindelijk tot de dood.
“Liever dood dan leven zonder vrijheid” – Socrates
Vragen die Socrates zou kunnen stellen om jou te helpen:
“Wie ben jij?”
“Welke waarden zijn belangrijk voor jou (waar sta jij voor)?”
“Wat is rechtvaardigheid?”
“Wat is vrijheid?”
“Wat betekent geluk voor jou?”
“Wat heeft jou overtuigd tot het creëren van jouw overtuigingen?”
“Is het beter om bewust of onbewust verkeerd te handelen?”
“Wat is de juiste opvoeding?”
“Is vriendschap altijd wederzijds?”
“Geven onze zintuigen ons ware kennis van dingen?”
“Welke deugden moet men vooral nastreven?”
De volgende vragen zou ik graag aan jou willen stellen:
“Leef jij naar jouw waarden?”
“Kan jij jezelf uiten, of ben je bang om afgewezen te worden door jouw mening?”
“In welke situaties pas jij je aan, aan een ander?”.
“Maak jij je eigen keuzes, of laat jij je stiekem toch beïnvloeden door wat anderen of de samenleving ervan zou(den) vinden?”
“Ben je overtuigd van bepaalde dingen omdat je dit zelf onderzocht hebt, of omdat je dit van anderen overgenomen hebt?”
“Leef jij jouw droom, of die van je ouders?”
“Het geheim van verandering is om al je energie te focussen, niet op het bestrijden van het oude, maar op het bouwen van het nieuwe” – Socrates
Kritische vragen aan jezelf stellen kan je zelf doen. Mocht je hier nu toch graag begeleiding bij willen, stuur mij dan gerust een bericht!
